Окуу китеби Кыргыз Республикасынын Билим берүү жана илим министрлиги бекиткен мектепте географиялык билим берүүнүн предметтик стандартынын жана окуу нрограммасынын негизинде даярдалды. Сунушталып жаткан окуу китебинин мазмуну Жердин кабыктары жана андагы болуучу табигый нроцесстер жөнүндө маалымат берет.
КИРИШ СӨЗ 5
§ 1. География эмнени окутат? 6
§ 2. Жер жөнүндөгү байыркы элестөөлөр 7
§ 3. Дүйнөдө география илиминин өнүгүшү 10
БӨЛҮМ- ГЕОГРАФИЯЛЫК МААЛЫМАТТЫН БУЛАКТАРЫ ЖАНА АЛАР МЕНЕН ИПГГӨӨНҮН ЫКМАЛАРЫ 14
§ 4. Горизонт жана анын багыттарын аныктоо (Ориентр жасоо) жана аралыкты ченөө 14
§ 5. Топографиялык карта 18
§ 6. Географиялык жана топографиялык карталардын масштабы 24
§ 7. Географиялык карта жана глобус 27
§ 8. Салыштырма жана абсолюттук бийиктик. Горизонталдар 31
§ 9. Жер бетинин карталарга сүрөттөлүшү.
Бийиктиктер менен тереңдиктердин шкаласы 35
§ 10. Табият кубулуштарына, нроцесстерине байкоо жүргүзүүнүн түрлөрү 39
§11- География илиминин изилдөө ыкмалары 41
§12. Географиялык карталардын турмуштагы мааниси 42
Географиялык маалыматтын бу л акт ары жана алар менен иштеенүн ыкмалары белүмү үчүн тесттик тапшырмалар 43
БӨЛҮМ, ЖЕРДИН ТАБИЯТЫ ЖАНА КАБЫКТАРЫ 46
§13. Жер - күн системасындагы нланеталардын бири 46
§ 14. Жердин ички түзүлүигү жана кабыктары 48
Литосфера 51
§15. Литосферанын түзүлүшү 51
§16. Литосферада болуучу табигый нроцесстер 53
§17. Жанар тоолор (вулкан), гейзерлер 58
§ 18. Жер бетиндеги рельефтин негизги формалары 63
§ 19. Тоолор жана түздүктөр 65
Литосфера бөлүмү үчүн тесттик тапшырмалар 70
Гидросфера 72
§ 20. Гидросфера жана жер шарында суунун айланышы 72
§21. Дүйнөлүк океан 75
§22. Океандагы деңиздер, булуңдар,
кысыктар жана андагы толкундар, кыймылдар 82
§ 23. Океандагы кургактык 86
§ 24. Кургактыктагы суулар 89
§25. Көлдөр 93
§ 26. Мөңгүлөр жана көп жылдык тоңдор 97
Гидросфера бөлүмү үчүн тесттик тапшырмалар 102
Атмосфера 104
§ 27. Атмосферанын түзүлүшү 104
§ 28. Абанын температурасы. Атмосфералык басым 107
§ 29. Шамал 110
§ 30. Абадагы суу буулары. Булутгар. Атмосфералык жаан-чачындар 113
§ 31. Жердин аба ырайы, климаты жана анын калынтанышы 116
§ 32. Климатгын өзгөрүшүнө адамдын тийгизген таасири 118
§ 33. Борбордук Азиядагы климаттын өзгөрүшү боюнча божомолдор 119
§ 34. Климатгын өзгөрүшүнүн кесепетгерин жумшартуу 122
Атмосфера белүмү үчүн тесттик тапшырмалар 126
Биосфера 128
§35. Жердеги жашоонун пайда болушу 128
§ 36. Өсүмдүктөр менен жаныбарлардын жер шары боюнча таралышы 130
§37. Биосферадагы заттардын айлануусу 132
§ 38. Адамзаттын биосферага тийгизген таасири 135
Биосфера белүмү үчүн тесттик тапшырмалар 137
Географиялык кабык 138
§ 39 Географиялык кабыктын курамы жана алардын ортосундагы байланыпггар 138
§ 40. Географиялык кабыктын географиялык зоналуулук мыйзамы 140
§41. Географиялык бийиктик алкактуулук 142
Географиялык кабык бөлүмү үчүн тесттик тапшырмалар 146
§ 42. Табигый кырсыктар жана анын келип чыгуу себентери 147
§ 43. Табигый кырсыктардын мүнөздүү белгилери 148
§ 44. Кыргыз Реснубликасындагы табигый кырсыктар 152
§ 45. Табигый кырсыктар болгондо өзүн-өзү алып жүрүүнүн эрежелери 154
Табигый кырсыктар бөлүмү үчүн тесттик тапшырмалар 158
III БӨЛҮМ. ӨЗ ЖЕРИҢДИН ГЕОГРАФИЯСЫ 160
§46. Өз жериңдин географиялык абалы 160
§ 47. Өз жериңдин табияты: рельефи, климаты, агын суулары, жаныбарлары, өсүмдүктөрү 161
§ 48. Өз жериңдин табиятына адамдын тийгизген таасири 162
Кошумча маалыматтар 169
Терминдердин жана түшүнүктерүн кыскача сөздүгү 175
Пайдаланылгаи адабияттар жана интернет булактары 190
